"sen boynunu kaldır ki onun boynu bükülsün"

1 MAYIS

Ey işçi

Bugün hür yaşamak hakkı seninken
Patronlar o hakkı, senin almışlar elinden.

Sa’yınla edersin de “tufeyli”leri zengin
Kalbinde niçin yok ona karşı, yine bir kin?

Rahat yaşıyor, işçi onun emrine münkâd;
Lakin seni fakr etmede günden güne berbâd.

Zenginlere pay verme, yazıktır emeğinden.
Azm et de esaret bağı kopsun bileğinden,

Sen boynunu kaldır ki onun boynu bükülsün.
Bir parça da evlatlarının çehresi gülsün.

Ey işçi

Mayıs birde bu birleşme gününde
Bişüphe, bugün kalmadı bir mani önünde.

Baştanbaşa işte koca dünya hareketsiz;
Yıllarca bu birlikte devam eyleyiniz siz.

Patron da fakir işçilerin kadrini bilsin,
Ta’zim ile, hürmetle sana başlar eğilsin,

Dün sen çalışırken bu cihan böyle değildi,
Bak fabrikalar uykuya dalmış gibi şimdi.

Herkes yaya kaldı, ne tren var, ne tramvay
Sen bunları hep kendin için şan-ü şeref say.

Bir gün bırakınca işi halk şaşkına döndü,
Ses kalmadı, her velvele bir mum gibi söndü.

Sayende saadetlere mazhar beşeriyet;
Sen olmasan etmezdi teali medeniyet.

Boynundan esaret bağını parçala, kes, at!
Kuvvetedir hak. Hakkını haksızlara anlat.




 ͠    ͠    ͠    ͠

EKMEK KÖMÜR İHTİYACI

Mahalleden iki gündür verilmiyor ekmek
Kolay değil gece gündüz bu açlığı çekmek.
Zavallı milletin aç karnı dört buçuk senedir
İâşe meselesi hallolunmuyor bu nedir?
Satıldı evlerin eşyası hep bir ekmek için
Ne yaptı millet acep bu azabı çekmek için.

Kiminde kalmadı yatmak için yatak yorgan
Acıkınca bulamadı birçokları yazık kuru bir nân.
Şaşırdı genç kadınlar yollarını, oldu zelil
Eden bu milleti açlıktır hep bu rütbe sefil.

 

 ͠    ͠    ͠    ͠

UTANSIN

Bahçıvanın suçu ne ki
Gül solduysa hazan utansın

Duyup kalbimin feryatlarını
Bülbüller ağlamaya utansın

Ben ışıl ışıl bir yıldız idim
Düştüysem yere gökyüzü utansın

Gül soldu ise hazan utansın
Cürmü ne ki bağban utansın

Duysun da figan-ı kalb-i zarım
Zar etmeğe bülbülan utansın

Bir ahter-i şuledar idim ben
Düştüm yere asman utansın

Çiğnenmedeyim cuyuş-i gamla
Bu halime hakdan utansın

Oldumsa zelil teessüf etmem
Zillete koyan zaman utansın

Şimdi siperim bela-yı kahra
Bi-laneyim aşiyan utansın

Faş etmez idim bu raz-ı aşkı
Afaka çıkan figan utansın

Feryadım ederse halkı bizar
Bundan bana ne cihan utansın

Şu haline bak utan diyorlar
Ol afet-i bi-aman utansın

Çeşmimden akan sirişk-i ale
Baksın da sebep olan utansın

Bu şiir-i hazini Neziha
Duysun da şairan utansın.

 

 

Yaşar Nezihe 1 Mayıs İşçi Bayramı üzerine Türkçe yazılmış ilk şiirin yazarıdır Yaşar Nezihe. 1882 yılında İstanbul'da doğar. Annesini altı yaşındayken veremden yitirir. Baskıcı bir babanın himayesinde çok zor şartlar altında geçirir çocukluk dönemini. Babasının akrabası olan yaşlı bir kadın tarafından büyütülür. Bu yaşlı kadının ona anlattığı masallar ve hikayeler, Yaşar Nezihe'de okuma ve yazma ilgisi uyandırır. Babasının izni olmamasına rağmen kendi başına okula kaydolur ve babası tarafından evden kovulur. Okula devam edebilmek için küçük yaşta çalışma hayatına atılır. O dönemini şöyle dile getirir Yaşar Nezihe "Evimizin yakınındaki dere kenarlarından papatya, ısırgan otu, deve dikeni, ebegümeci tohumları toplayarak aktarlara satıp, kazandığımın kırk parasını mahalle mektebinin hocasına, kırk parasını da kalfaya vererek bir süre okuma isteğimi doyurmak için çabaladım. Fakat bu şekilde ancak bir yıl mahalle mektebine devam edebildim. Aldığım eğitim bu kadardır. Yaşamım süresince geçimimi sağlamamda büyük ölçüde yardımcı olacak dikiş, nakış bilgisini de yine bu dönemde komşu kızlarından edindim. Edebiyatı, aruzla şiir yazmayı da kendi kendime öğrendim."  İlk şiirlerini Malumat, Terakki ve Nazikter dergilerinde Mazlume, Mehcure veya Mahmure takma adlarıyla yayımlar. Hanımlara Mahsus Gazete’de köşe yazarlığı yapar. Sabah, Menekşe, Kadın Yolu ve Kadınlar Dünyası gibi dergilerde şiirleri ve yazıları yayımlanır. '1 Mayıs' üzerine yazdığı şiiri 1923 yılında Aydınlık Dergisi'inde yer alır. Amele Cemiyeti'ne üye olur. 'İlk sosyalist kadın şair' olarak nitelendirilen Yaşar Nezihe, Amele Cemiyeti’ne üye olması, grevlere destek vermesi ve şiirlerinde propaganda yaptığı gerekçeleriyle 3 Haziran 1925 günü komünistlik suçlaması ile gözaltına alınır. On iki kişinin tutuklandığını belirten haber Cumhuriyet’te “Mevkuf Komünistler” başlığı altında verilir. Tutuklular arasında Aydınlık’ın sahibi Sadrettin Celâl de vardır. Haberde Nezihe Bükülmez’in rahatsız olduğu ve tedavisinin yapıldığı bilgisi de yer almaktadır. Serbest bırakıldıktan sonra yazma isteği azalır ve eskisi gibi fazla yazamaz. Sonraki hayatı da baskı ve zorluklar altında geçmesine rağmen hiçbir zaman mücadele direncini yitirmez. Yaşar Nezihe. 6 Kasım 1971 yılında yaşama veda eder. Yayımlanan Kitapları Bir Deste Menekşe, Şiirler, Marifet Kütüphanesi, İstanbul, 1913 Feryatlarım, Şiirler, 1924, Vatan Matbaası, İstanbul, 1924

* Şiirleri ve yaşam öyküsü çeşitli kaynaklardan, karşılaştırma ve doğrulama yapılarak derlenmiştir.   


Bilgilendirme : 'Nitelik Kuşağı' sayfasındaki alıntılar, tanıtım amaçlı ve kaynak gösterilerek kullanılmış olup, ürünlerin tüm kullanım hakları © yasal temsilcilerine aittir.



dizin    üst    geri    KAPAK    

 

 54