GÜNEY AMERİKA
DANSLARININ TARİHSEL KÖKENİ VE ANLAMI
Tüm dünyada ve ülkemizde dahi coşkunun, hareketin ve ritmin dinamik
adımları Güney Amerika kökenli pek çok dans türüyle atılıyor. Oldukça iyi
organize olan dünya çapında yarışmaları ve gösterileriyle dikkat çeken,
en meşhurları Rumba, Salsa ve Arjantin Tango olarak bilinen Güney Amerika
dansları birçok farklı türe ayrılıyor. Marakas ve bongo eşliğinde yapılan
Latin Amerika kökenli dans türleri arasında samba, mambo, bayo, ça-ça,
calypso, merenge, konga, mamba, bossanova, tamure geliyor. Bu kadar geniş
bir yayılımı olan ve farklı kültürlerde dahi ifade biçimi olarak kabul
gören Güney Amerika kökenli dansların sırrı ve tarihi nedir diye
sorduğumuzda karşımıza zengin kültürel iletişim çıkıyor.
Bazı Latin dansları tek bir kültürel çevreden çıkarken, çoğu üç ayrı
etkiden beslenmiştir: yerel etki, yüksek sınıf Avrupalı etkisi ve Afrika
etkisi. 15. Yüzyıldan itibaren Avrupalı kaşiflerce belgelenmeye başlayan
yerel danslar oldukça derin bir tarihsel kökene sahiptir ve uzak
coğrafyalardan etkiler taşır. Amerigo Vespucci gibi deniz aşırı kaşifler
Portekiz’e ve İspanya’ya döndüklerinde karmaşık danslar eden yerli
halkların (Aztek ve İnka’lar) hikayelerini beraberlerinde getirdiler. Bu
dans geleneklerinin daha önce ne kadar zamandır varlığını sürdürdüğü
bilinmese de Avrupalı gözlemcilerin anlattığına göre danslar gelişmiş
figürlerden oluşmaktaydı ve ritüel olarak gerçekleştirilmekteydi. Bu
karmaşık danslar, avcılık, tarım ya da astronomi gibi günlük yaşamı
oluşturan kavramlar ile şekilleniyordu.
Hernando Cortes gibi 16. yy İspanyol ve Peru istilacıları, Güney Amerika
bölgelerini kolonileştirmeye başladılar ve yerel dans geleneklerini yeni
bir yerel kültür oluşturmak için kullandılar. Katolik yerleşimcilerin
yerel kültürü kendi kültürleriyle birleştirmeleri asimilasyon olarak
bilinir. Hareketleri olduğu gibi korurken, danslara Katolik azizlerin
hikayelerini ekleyerek nüfuz ediyorlardı. Azteklerin dansları yeni
yerleşimcileri oldukça etkilemişti çünkü yapılarını iyi kurmuş ve çok
sayıda dansçı ile birlikte gerçekleştirilen özenli danslardı.
Yüzyıllar içinde, Avrupalı folk danslar ve Afrika kabile dansları bu
temellerle modern Latin dansını oluşturmak için birleşti.
Avrupa Etkisi
Amerika’ya seyahat eden yeni yerleşimcilerin, kadınlar ve erkekleri
birbirlerine dokunmaktan men eden Avrupa folk danslarından sonra bir dans
partneri ile dans etmesi, onlar için, yeni bir uygulamaydı. Yerel
dansları grup danslarından oluşuyordu fakat Amerika’ya taşınan Avrupa
danslarının çoğu bir erkek ve kadından oluşan çiftlerle yapılmıyordu.
Müzikal bir ziyafet ve sosyal birliktelik olan Avrupa dansları Latin dans
geleneğine sızmayı çabucak başardı. Hikaye anlatımı zamanla türden
ayrıştı ve odak ritim ve adımlar üzerine yoğunlaştı.
Avrupa etkisi, Latin Amerika yerel danslarına incelik ve titizlik getirdi
çünkü adımlar daha küçük ve daha rahattı. Bu uyum, Afrikalı perküsyon ve
darbukalarının dayanılmaz ritmi ile birleşince Latin danslarının yorulmak
bilmeyen adımları ortaya çıkıyor.
Afrika Etkisi
Hareket stilleri ve özellikle müzikal ritimleri, Afrika’nın sürekli
etkisini oluşturur. Avrupalı yerleşimcilerle birlikte gelen Afrikalı
çalışanları, Kuzey Amerika’dan ziyade Güney Amerika’da dansları ve
müzikleri ile daha fazla varlık gösterdil. Latin dansının aşağıdaki
özellikleri Afrika etkisine bağlanabilir.
• Çok merkezli ritimler
• Çok merkezli hareket
• Avrupa folk danslarındaki düz sırt ve dik duruş yerine bacakların kırık
kullanımı (yere dönük)
• Doğaçlama
• Tüm-ayak adımlar (topuk ya da parmak ucu adımlar yerinde)
• Beden izolasyonları: örneğin, üst beden sabit iken kalçaların hareketli
olması
Latin dansın gelişimi: Farklı ülkelerde farklı danslar gelişti,
bazılarının etkisi çeşitli bölgelere
yayıldı, bir bölümü ise şehirlere
özel kaldılar. Latin Amerika kökenli danslar sosyal ortamlarda
geliştirilmektedir. Profesyonel müzisyenler eşliğinde yapılan organize
etkinliklerdir.
• Salsa
• Mambo
• Merengue
• Rumba
• Cha Cha Cha
• Bachata
• Samba
Meksika yerel dansı kırsal alanlarda gelişmişti. 1850’den sonra Latin
dansları tam teşekküllü mekanlarda geliştirilmeye başlandı. Avrupalı
waltz ve polka gibi türlerden esin aldı. Müzikler, hızı ve duyguyu
belirleyerek duygusal ve enerjik tınılarla adımları ve dansları
yönlendirdi.
1940’larda popular olan Mambo Amerikan swing ve KÜBA ritimlerinin
birleşmesinden oluşur.
Zaman içinde müziğin gelişimiyle hareket tarihi ve ritimlerin ruhu da
gelişti ve değişti. Çoğu Latin dansları aynı emprovizasyonu yansıtmasına
karşın, bölgesel etkiler, her bir türde büyük farklılıklar oluşturmuştur.
Her Latin türü zengin kültürel tarihi temsil eder ve her birine tek tek
bakıldığında, birçok farklı etkiden beslendikleri görülebilir. Salon
danslarında gördüğümüz Latin dansları, engin kültürün ve stillerin,
sadece buzdağının suyun üstündeki kısmı kadardır diyebiliriz.
________________
KAYNAKLAR :
- Hanson, Rachel. 2015. History of Latin Dance
- Wikipedia
- Lovetoknow.com